میدان های شهر را با مجسمه ها آرایش کنیم - مجله تانی بای

بانویی که در 83سالگی بعد از 6دهه همنشینی با قلم و رنگ و بوم نقاشی با حضور در این مؤسسه از بیماران مبتلا به سرطان حمایت کرد.

ایران درودی را بیشتر به عنوان نقاش می شناسیم اما دستی هم بر آتش کارگردانی تلویزیون و نویسندگی دارد و پیشتر استاد دانشگاه هم بوده است. با علاقه ای که از کودکی به نقاشی داشت پس از اتمام تحصیلات متوسطه، راهی فرانسه شد و تحصیلات خود را در دانشکده عالی هنرهای زیبای بوزار پاریس به خاتمه رساند. درودی بعد از نیم قرن زندگی در پاریس همراه با تابلوهای نقاشی خود به ایران بازگشت. خانه اش را در پاریس فروخت تا بتواند زمینی برای ساخت موزه ای به نام خودش بخرد و آثارش را به هموطنانش هدیه کند. موزه ای که بعد از 4سال چشم انتظاری برای دریافت مجوز به تازگی مجوز گرفته و کارهایش به کندی پیش می رود و او آرزو دارد در روز افتتاحیه بتواند تابلوهای نقاشی را به دیوار موزه نصب کند. در فرصتی کوتاه با این هنرمند که آثارش از جانب بزرگان فرهنگ و هنر دنیا از جمله ژان کوکتو، نمایشنامه نویس فرانسوی، لوتن شاعر بلژیکی و احمد شاملو، آثاری فاخر و بی نظیر توصیف شده، گپ وگفتی درباره رابطه شهر و هنر داشتیم که در ادامه می خوانید. در این گفت وگو به علت مجال اندک به قطره ای از دریا بسنده نموده ایم.

• تأثیر کوچه، میدان ها و بازار شهری که هنرمند در آن بزرگ می گردد و قد می کشد را می توانیم در آثار هنری او مشاهده کنیم. این تأثیر در آثار نقاشی شما چطور نمود و بروز پیدا نموده است؟

انسان بیشترین تأثیر را در کودکی از محیط می گیرد. من در مشهد به دنیا آمدم. وقتی 9ساله بودم خانواده من به خاطر واقعه شهریور سال 1325 از مشهد به تهران کوچ کردند. بدون برو برگرد زیبایی معماری مسجد گوهرشاد و یگانه بودن صحن امام رضا(ع) تأثیر بسیار زیادی در من گذاشت. گل ها در نقاشی هایم الهام گرفته از گل هایی است که قبل از اینکه وارد ضریح امام رضا(ع) بشوم، روی درهای طلایی می دیدم. دو طرف روی آینه ها گل نقاشی نموده بودند. ببیند چطور یک کودک می تواند با دیدن این گل ها تأثیر بگیرد. آن گل ها به شکل سمبلیک در نقاشی من بروز کرد. حال تأثیر تهران را بگویم. تهران خیلی بی هویت است. معلوم نیست کجاست. این برج هایی که ساخته اند هیچ نظمی ندارد.

• شما که دانش آموخته مدرسه بوزار پاریس در رشته معماری هستید حتماً با وسواس و نکته سنجی بیشتری سیمای پایتخت را زیر تیغ نقدتان برده اید. این بی هویتی در معماری تهران را نشئت گرفته از چه دیدگاهی می بینید؟

این تراکم برج ها در یک کوچه بسیار کوچک و تنگ، سرسام آور است. تهران روی من کوچک ترین تأثیری نمی گذارد و من را عصبانی می نماید، به خصوص ترافیک تهران. این برج ها باعث راهبندان شده اند. شمیران قبلاً ییلاقات پایتخت بود و حالا جزو شهر شده با برج های سربه فلک کشیده. ییلاق و شهر با هم یکی شده اند و هیچ چیزی نیست که لحظه ای نگاه مرا به خودش جلب کند.

• یعنی هیچ نمادی در تهران نگاه شما را نمی دزدد؟

مگر اطراف میدان سپه سابق و توپخانه یا همان امام خمینی(ره) فعلی. آنجا ساختمان های قدیمی هست که هر بار به آنجا می روم لذت زیادی می برم. پشت پستخانه تا نزدیکی وزارت امور خارجه را می گویم که هنوز قدیمی ها را نکوبیدند و تازه می سازند. وقتی پشت بام های این خانه های قدیمی را نگاه می کنم، متوجه می شوم که جایی در ایران زندگی می کنم، ولی در جاهای دیگر هویت شهر را گرفتند. این ناهماهنگی و بی هویتی ناخودآگاه در روحیه ساکنان شهر تأثیر می گذارد.

• نقاشی دیواری یا مجسمه و نمادهای حجمی می توانند یاری نمایند از آشوب و اغتشاش در این شهر کاسته گردد؟ به عنوان مثال در پارک ملت از نمادهای حجمی برای این منظور یاری گرفته شده است.

من نمی دانم چرا میدان های شهر ما آثاری از مجسمه سازان بنام ایرانی ندارد. شاید به ذهن شان نرسیده که با مجسمه هم می گردد میدان ها را آرایش بدهیم و کمی به آدم ها فرصت بدهیم که در این هیاهو چیز باارزشی را نگاه نمایند.

• مدتی تابلو هزار و یک عشق شما در بیلبورد تقاطع همت و توانیر نصب شده بود. بازخورد رهگذران را چطور می دیدید؟

می دیدم که وقتی از پل همت رد می شدند مکثی می کردند. اما بیشتر نگران ترافیک بودند و رد می شدند. ترافیک تهران نگران نماینده است.

• ما تجربه نگارخانه ای به وسعت یک شهر را در پایتخت داشتیم که آثار فاخر هنری بزرگان ایران و دنیا بر بیلبوردها نصب شده بود. ارزیابی شما از مزایا و معایب این طرح چیست؟

معایبی نداشت. به نظر من شاهکار بود. این کار برای نخستین بار در دنیا انجام شد. شهر با بیلبورد نقاشی نقاشان بزرگ دنیا آراسته شد. امیدوارم این کار تکرار گردد و مردم به دیدن نقاشی حتی به صورت گذرا عادت نمایند. شاید اندکی برای نقاشی دیدن و اهمیت دادن به نقاشی، چشم مان تربیت گردد. آن وقت دیگر کسی که پشت جایگاه اداری نشسته، موزه داری را برعهده نمی گیرد. موزه داری کاری بسیار تخصصی است. کسی که رئیس موزه است باید شناخت وسیع از هنر داشته باشد. موزه داری فرهنگ می خواهد.

• صحبت از موزه به میان آمد. پایان موزه ایران درودی به کجا رسید؟

این را نپرسید، چون خودم هم نمی دانم که چه زمانی افتتاح می گردد. بعد از 4سال دوندگی تازه 3ماه است که مجوز بهره برداری از این زمین را به من دادند. نگرانم. امیدوارم خداوند به من فرصت بدهد که در افتتاح موزه زنده باشم. موزه به معنای واقعی، نه اینکه صرفاً گالری باشد. نه اینکه تابلوهای من دائم به دیوار باشند. تابلوها باید عوض شوند. یک مرکز تبادل فرهنگی و پویا باشد. هنرمندان از کشورهای دیگر بیایند. جایی برای تدریس برای برگزاری کارگاه.

• به نظر می رسد با این کار می خواهید حال و هوایی کاملاً فرهنگی به محله تان بدهید. فکر می کنید هنرمند با چه ابزارهایی می تواند در محله اش تأثیرگذار باشد؟

بی شک وقتی موزه یا مرکز فرهنگی در یک ناحیه شکل می گیرد، آن ناحیه به مرور زمان فرهنگی می گردد. البته بستگی دارد چه موزه ای باشد. موزه و مرکز فرهنگی باید جایی باشد که رفت وآمد برای مخاطبان آسان باشد. جای پارک خودرو داشته باشد.

• شما سال های زیادی در پاریس زندگی نموده اید. شهر جشن های بیکران چقدر در کارهایتان تأثیر داشت؟

رنگ آسمانش با رنگ آسمان تهران تفاوت دارد. یک خاکستری خاص خود و صورتی خاص خودش را دارد. خانه ام را که کنار رودخانه سن بود، برای موزه فروختم که بهای موزه را بپردازم. معتقدم خوشبختی انسان به اندازه عشقی است که ایثار می نماید. پاریس تأثیر خاصی روی من نداشت. ولی فرهنگ پاریس روی نقاشی من تأثیر گذاشت.

• تهران را چه رنگی می بینید؟

تهران رنگ دود است. تعبیر نیست. به چشم دیدم. آلودگی هوا از پنجره های خانه من کاملاً دیده می گردد. دماوند را که نمی بینیم. چیزی که می بینم رنگ دودی وحشتناکی است.

• طرحی نو دراندازیم

  ایران درودی در پاسخ به این پرسش که اگر شما شهردار تهران باشید و اختیار داشتید که طرحی اجرا کنید تا مردم را با هنر و هنرمند پیوند بزنید، چه می کنید؟ می گوید: در فرهنگسراها استادان بسیار حرفه ای حضور داشته باشند و شهرداری با برگزاری مسابقات آنها را بورسیه کند. موزه هایی ساخته گردد که آثار هنرمندان را به نمایش بگذارد. شهرداری حمایت کند تا در موزه کتاب باشد که مردم بتوانند بخرند و بخوانند. موزه سالوادوردالی پیکاسو را شهرداری ساخته و اکنون موزه ای است که در حال ترمیم است.