وظایف و اختیارات هیات عالی در طرح بانکداری مجلس چیست؟ - مجله تانی بای

به گزارش خبرنگاران به نقل ازایبِنا، نمایندگان مجلس در نشست علنی روز سه شنبه، 26 آذرماه با 132 رای موافق، 44 رای مخالف و 6 رای ممتنع از 201 نماینده حاضر در جلسه با کلیات طرح بانکداری جمهوری اسلامی ایران موافقت کردند.

در بخشی از گزارش کمیسیون اقتصادی درباره مقررات مربوط به هیات عالی در این طرح آمده است: هیات عالی، بالاترین مرجع سیاست گذاری، تصویب دستورالعمل ها و نظارت بر حسن اجـرای قـوانین و مقـررات در بانک مرکزی است. هیات عالی مرکب از شش عضو غیراجرائی و سه عضو اجرائی، به توضیح زیر است:

الف- اعضای غیراجرائی:

اعضای غیراجرائی هیات عالی به ترتیب زیر انتخاب می شوند:

الف-1 -سه نفر اقتصاددان متخصص در حوزه پول و اقتصاد کلان، یک نفر با معرفی وزیر امور اقتصادی و دارایی، یک نفـر با معرفی رئیس کل و یک نفر با معرفی اتاق های سه گانه.

الف-2 -سه نفر متخصص در حوزه بانک و حقوق بانکی، یک نفر با معرفی وزیر امور اقتصادی و دارایی؛ یک نفر با معرفی رئیس کل و یک نفر با معرفی رئیس قوه قضائیه.

تبصره1 -صلاحیت اقتصاددان معرفی شده از سوی اتاق های سه گانه، باید به تأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی برسد.

تبصره2 -کلیه اعضای غیراجرائی، پس از تأیید رئیس جمهور و با حکم وی به عضویت در هیأت عالی منصوب می شوند.

ب- اعضای اجرائی:

اعضای اجرائی هیأت عالی عبارتند از: رئیس کل به عنوان رئیس هیأت عالی؛ قائم مقام رئیس کل به عنوان نایب رئیس، دبیر هیأت عالی و معاون نظارتی رئیس کل. رئیس کل توسط رئیس جمهور و پس از مشورت با اعضای غیراجرائی هیأت عالی معین و منصوب می گردد. قائم مقام رئیس کل به پیشنهاد رئیس کل با تأیید و حکم رئیس جمهور منصوب می گردد. معاون نظارتی رئیس کل توسط رئیس کل انتخاب و با حکم وی منصوب می گردد.

شرایط عمومی و اختصاصی، نحوه عزل و سایر مقررات مربوط به اعضای هیأت عالی

ماده7 -شرایط عمومی و اختصاصی، نحوه عزل و سایر مقررات مربوط به هیأت عالی به توضیح زیر است:

الف- شرایط عمومی اعضای هیأت عالی

1-اعتقاد و التزام عملی به ولایت فقیه، نظام جمهوری اسلامی و قانون اساسی؛

2 -تابعیت جمهوری اسلامی ایران؛

3 -نداشتن سوءپیشینه کیفری مؤثر؛

4 -عدم محکومیت قطعی انتظامی از بند د به بعد موضوع ماده (9) قانون رسیدگی به تخلفات اداری (مصوب 1372.09.07)

ب- شرایط اختصاصی اعضای هیأت عالی

اعضای اجرائی و اعضای غیراجرائی هیأت عالی باید از تحصیلات عالی دانشگاهی برخوردار بوده و حداقل ده سال تجربـه مفید در حوزههای اقتصادی، اقتصادی یا بانکداری داشته باشند. رئیس کل و حداقل دو نفر از اعضای غیراجرائی هیأت عالی بایـد دارای مدرک دکتری معتبر و سوابق برجسته در حوزه اقتصاد کلان باشند.

پ- دوره خدمت اعضای هیأت عالی

1 -اعضای غیراجرائی هیأت عالی برای یک دوره شش ساله منصوب می شوند و انتخاب مجدد آنها صـرفاً بـرای یـک دوره دیگر بلامانع است.

2 -در اولین دوره تشکیل هیأت عالی، در انتها سال های دوم و چهارم، دو نفر از اعضای غیراجرائی به قید قرعه از هیأت عالی خارج می شوند. انتخاب مجدد اشخاصی که به قید قرعه از هیأت عالی خارج می شوند، بلامانع است.

3 -دوره تصدی اعضای اجرائی پنج سال است. انتخاب آنها صرفاً برای یک دوره دیگر، بلامانع است.

ت- چگونگی عزل اعضای هیأت عالی

1 -عزل رئیس کل از طرق زیر امکانپذیر است:

1-1 -رئیس جمهور می تواند پس از مشورت با اعضای غیراجرائی هیأت عالی، رئیس کل را عزل کند. عـزل رئیس کل باید مستند به قصور یا تقصیر رئیس کل در تحقق اهداف بانک مرکزی، یا عدم اجرای مصوبات هیأت عالی باشد. اعضای غیراجرائی هیأت عالی موظفند نظر مشورتی خود را به همراه ادله و مستندات مربوط، کتباً به رئیس جمهور تقدیم نمایند و برای اطلاع عموم منتشر نمایند. همچنین، رئیس جمهور باید حداقل یک هفته قبل از صدور حکم عزل، دلایل و مستندات خود را برای اطلاع عموم منتشر کند.

1-2 -در صورتی که بیش از دو سوم اعضای غیر اجرائی هیأ ت عالی خواهان برکناری رئیس کـل باشند، دلایل و مسـتندات خود را کتباً به رئیس جمهور تقدیم می نمایند. در صورت موافقت رئیس جمهور، رئیس کل عزل می گردد. تقاضای برکناری رئیس کل باید مستند به قصور مؤثر در انجام وظیفه یا عدم اجرای مصوبات هیأت عالی باشد. در صورتی که رئیس جمهور بـا پیشـنهاد عـزل رئیس کل مخالفت کند، باید دلایل مخالفت خود را ظرف مدت یک هفته کتباً به رئیس مجلس شورای اسلامی اعلام کند. نامه رئیس جمهور در این خصوص، در اولین جلسه علنی مجلس شورای اسلامی قرائت و برای اطلاع عموم، منتشر می گردد.

تبصره- رئیس جمهور در ابتدای دوره ریاست جمهوری، در صورتی که از دوره خدمت رئیس کل، یکسال یا کمتر بـاقی مانده باشد، نمی تواند وی را عزل کند.

2-قائم مقام رئیس کل با پیشنهاد رئیس کل و تأیید رئیس جمهور عزل می گردد.

3 -معاون نظارتی توسط رئیس کل و با حکم وی عزل می گردد.

4 -در صورتی که هر یک از اعضای اجرائی یا غیراجرائی هیأت عالی به موجب حکم قطعی دادگاه، محکوم به محرومیت از حقوق اجتماعی گردد، یا به علت بیماری یا کهولت سن قادر به انجام وظایف خود نباشد، یا بیش از ده روز کاری متوالی یا سی روز کاری غیرمتوالی در طول یکسال غیبت غیرموجه داشته باشد، از عضویت در هیأت عـالی منعزل می گردد. تشـخیص نـاتوانی و غیرموجه بودن غیبت، با هیأت نظارت و حسابرسی است.

ث- استعفای اعضای هیأت عالی

1 -پذیرش استعفای اعضای هیأت عالی، غیر از معاون نظارتی، منوط به موافقت رئیس جمهور است. پذیرش استعفای معاون نظارتی با رئیس کل است.

2-جایگزین عضو مستعفی، متوفی، منعزل یا معزول هیأت عالی، باید ظرف مدت دو هفته انتخاب گردد.

3 -عضو هیأت عالی که جایگزین عضو مستعفی، متوفی، منعزل یا معزول می گردد، دوره عضو قبلی را به اتمام مـی رسـاند و اگر اولین دوره حضور او در هیأت عالی باشد، انتخاب مجدد وی برای یک دوره دیگر بلامانع است.

ج- سایر مقررات مربوط به هیأت عالی

1 -اعضای هیأت عالی باید قبل از آغاز به کار در اولین جلسه هیأت عـالی سـوگند یاد نمایند.

2 -عضویت در هیأت عالی، شغل تمام وقت محسوب می گردد. اعضای هیأت عالی نمی توانند همزمان هیچ شغل یـا سـمت موظف یا غیرموظف اعم از سمت مدیریتی، کارشناسی یا مشاورهای در هیچ نهاد دولتی، عمومی، خصوصی، تعاونی و همچنـین در مؤسسات غیرانتفاعی یا مردم نهاد را داشته باشند. این ممنوعیت شامل فعالیت آموزشی در دانشگاه ها یا مراکز آموزشی غیروابسته بـه اشخاص تحت نظارت، در صورتی که خللی به انجام وظایف در هیأت عالی وارد نسازد، نمی گردد.

3 -اعضای هیأت عالی و همسر و فرزندان آنها نباید سهامدار، عضو هیأت مدیره یا هیأت عامل اشخاص تحت نظارت باشند.

4-در صورتی که والدین، پدربزرگ، مادربزرگ، همسر فرزند، برادر یا خواهر عضـو هیـأت عـالی، سـهامدار مـؤثر، عضـو هیأت مدیره یا هیأت عامل یکی از اشخاص تحت نظارت باشد، عضو مزبور موظف است ضمن اعلام موضوع بـه رئـیس کل، از شرکت در جلسات مربوط به اشخاص تحت نظارت مرتبط با آنها، خودداری کند. تشخیص سهامدار مؤثر با رئیس کل است.

5 -اعضای هیأت عالی باید در ابتدا و انتهای دوره عضویت در هیأت عالی، فرم تعارض منـافع را تکمیـل و بـه دبیرخانـه هیأت عالی تحویل نمایند. دبیرخانه هیأت عالی موظف است فرم تعارض منافع اعضای هیأت عالی را برای رؤسای سه قوه ارسال کرده و در پایگاه اطلاع رسانی بانک مرکزی منتشر نماید.

تبصره- فرم تعارض منافع مشتمل بر فهرست دارایی های فرد موردنظر و افراد تحت تکفـل وی و نیز کلیه فعالیت های اقتصادی، اقتصادی، تجاری و مشاغل تمام وقت یا پاره وقت او طی پنجسال منتهی به تصدی مسؤولیت در بانک مرکزی است.

6 -اعضای هیأت عالی مشمول قانون منع مداخلـه وزرا و نماینـدگان مجلسـین و کارمنـدان دولـت در معـاملات دولتـی و کشوری مصوب 1337.10.22 هستند وعلاوه بر آن نمی توانند از هیچ بخش دولتی، عمومی غیردولتی، خصوصی و تعاونی خارج از بانک مرکزی (غیر از موارد استثناءشده در جزء (2))هیچ گونه دریافتی داشته باشند. در صورت مأمور شدن اعضای هیأت عالی، در طول دوره مأموریت با رعایت قوانین و مقررات مربوط، صرفاً می توانند از یک محل حقوق دریافت نمایند.

7-اعضای هیأت عالی مشمول احکام ماده (3) قانون رسیدگی به دارایی مقامات، مسؤولان و کارگزاران جمهـوری اسـلامی ایران مصوب 1394.08.09 هستند.

8 -حقوق و مزایای اعضای هیأت عالی مطابق حقوق و مزایای مقامات موضوع بند ج ماده (71) قانون مـدیریت خـدمات کشوری مصوب 1386.07.08 معین می گردد.

9 -انجام کار دائم یا موقت برای اشخاص تحت نظارت یا ارائه هرگونه خدمات مشاورهای به آنها، توسط اعضـای هیـأت عالی پس از انتها دوره عضویت آنها، به مدت سه سال ممنوع است. در صورتیکه عضو هیأت عالی کـه دوره خـدمت او بـه پایـان رسیده است از محل دیگری حقوق دریافت ننماید، حقوق وی در مدت سه سال ممنوعیت مـذکور کماکـان توسـط بانـک مرکـزی پرداخت خواهد شد.

10 -اعضای هیأت عالی نباید عضو احزاب سیاسی باشند.

وظایف و اختیارات هیأت عالی

ماده8 -هیأت عالی مسئولیت انحصاری اجرای وظایف زیر را در چارچوب قانون برعهده دارد:

1 -اتخاذ سیاست های پولی و ارزی و تصمیم گیری درباره نحوه اجرای سیاست های مزبور و ابزارهای مورداحتیاج برای تحقـق آنها؛

2 -اتخاذ تدابیر کلان برای راهنمایی تسهیلات و اعتبارات بانکی در جهت تحقق هدف مذکور در جزء (3) بند ب مـاده (3) این قانون؛

3 -تصویب راهبردها و اصول کلی نظارت بر اشخاص تحت نظارت؛

4 -تصویب سیاست های مربوط به پیشگیری از مخاطرات فراگیر در نظام بانکی؛

5 -تصویب مقررات عملیات بازار باز؛

6 -تصویب ضوابط ناظر بر بازار بین بانکی؛

7 -تأیید گزارش های دورهای که تهیه و انتشار آنها به موجب قانون بر عهده بانک مرکزی قرار داده شده است؛

8 -تصویب کلیه مقررات و دستورالعمل های لازم به منظور اجرای این قانون که مرجع دیگری برای تصویب آنها پیش بینـی نشده است؛

9 -تصویب دستورالعمل نحوه اداره جلسات هیأت عالی؛

10 -تصویب صورت های اقتصادی بانک مرکزی، تصمیم گیری در مورد انتقال سود به حساب های اندوخته و تصویب افزایش سرمایه بانک مرکزی؛

11 -تصویب بودجه سالانه بانک مرکزی؛

12 - تصویب دستورالعمل ناظر بر میزان، ترکیب و کیفیت نگهداری ذخایر بین المللی در اختیار بانک مرکزی؛

13 - ارائه مشاوره و توصیه های سیاستی به رئیس جمهور و مجلس شورای اسلامی در مورد طرح ها و لوایح مرتبط با اهداف و وظایف بانک مرکزی، قبل از تصویب آنها؛

14 -اجازه تأسیس و تعطیلی شرکت های تابعه، شعب و نمایندگی های بانک مرکزی؛

15 -تصویب ساختار، حکمرانی داخلی و مقررات اداری و استخدامی بانک مرکزی و دستورالعمل های اجرائی مورد احتیاج، در چارچوب قوانین مربوط؛

16 -صدور دستورالعمل های مربوط به حسابداری، حسابرسی و گزارشگری اقتصادی اشخاص تحت نظارت، پس از أخذ نظر مشورتی سازمان حسابرسی و سازمان بورس و اوراق بهادار؛

17 -اتخاذ تصمیم نهائی در مورد بازسازی، گزیر، انحلال، ورشکستگی و تصفیه اشخاص تحت نظارت؛

18 -اتخاذ تصمیم با رأی موافق دوسوم اعضاء در مورد اعطای اعتبار به صندوق ضمانت سپرده ها در شرایط اضـطراری با درخواست مدیرعامل صندوق ضمانت سپرده ها و تأیید رئیس کل؛

19 -تصویب ضوابط مربوط به نحوه نگهداری و نمایش جواهرات ملی؛

20 -اتخاذ تصمیم در مورد مشارکت حقوقی بانک مرکزی در سرمایه شرکت هایی که فعالیت های بانک مرکزی را پشتیبانی می نمایند؛

21 -تصویب ضوابط مربوط به صادرات و واردات طلا، ضرب مسکوکات و معـاملات شمش طلا و نظارت بر اجرای صحیح آن؛

22 -اتخاذ تصمیم در مورد انتشار انواع اسکناس و مسکوک رایج، فراوری قطعات جدید اسـکناس و مسـکوک و خارج کردن اسکناس ها و مسکوکات قدیمی از گردش؛

23 -نظارت بر نحوه مدیریت بانک مرکزی و آنالیز مداوم عملکرد آن در راستای حصول اطمینان از دستیابی به اهداف معین شده؛

تبصره- در صورتی که اجرای این وظیفه، مستلزم رأی گیری باشد، اعضای اجرائی هیأت عالی حق رأی نخواهند داشت.

24 -تصویب ضوابط نگهداری حساب ها، گزارشگری اقتصادی، شفافیت، طبقه بندی و معین سطح محرمانگی اطلاعات در بانک مرکزی؛

25 -تدوین راهبردها و تصویب ضوابط کلی حاکم بر فناوری های نوین اقتصادی در حوزه ابزارهای پرداخت، پول های رمز پایه و نظارت بر حسن اجرای آنها؛

26 -تصمیم گیری درباره نحوه اجرای سایر وظایفی که براساس قانون به بانک مرکزی محول شده یا می گردد.

ماده9 -هیأت عالی موظف است کمیته های تطبیق، حسابرسی و کنترل داخلی، مدیریت خطر (ریسـک) و سایر کمیته های مورد احتیاج را ایجاد نماید. ترکیب اعضاء و توضیح وظایف کمیته های مزبور توسط هیأت عالی معین می گردد. اعضای اجرائی هیأت عالی نباید در کمیته های موضوع این ماده عضویت داشته باشند.