پشت پرده موسیقی پت و مت چیست؟ - مجله تانی بای

به گزارش مهر، کارکرد تیتراژ چیزی شبیه به جلد کتاب است که طراحش کوشش می نماید با انتخاب عناصر، فرم ها و چینش ها با یاری گرافیک و موسیقی مخاطبان یک اثر را در جریان موضوع قرار دهد. شرایطی که گاهی بسیار نکته سنج، اندیشمندانه و حساب شده پیش روی مخاطبان قرار می دهد و گاهی هم به قدری سردستانه و از روی ادای یک تکلیف اجباری ساخته می گردد که بیننده را از اساس با یک اثر تصویری دور می نماید.

آنچه بهانه ای شد تا بار دیگر رجعتی به کلیدواژه تیتراژ داشته باشیم، مروری بر ماندگارترین و خاطره سازترین موسیقی های مربوط به برخی برنامه ها و آثار سینمایی و تلویزیونی است که برای بسیاری از مخاطبان دربرگیرنده خاطرات تلخ و شیرینی است و رجوع دوباره به آن ها برای ما در هر شرایطی می تواند یک جهان خاطره به همراه داشته باشد. خاطره بازی که پس از آغاز و انتشار آن در نوروز 1400 استقبال مخاطبان، ما را بر آن داشت در قالب یک خاطره بازی هفتگی در روز های آدینه هر هفته، روح و فکرمان را به آن بسپاریم و از معبر آن به سال هایی که حالمان بهتر از این روز های پردردسر بود، برویم.

یقیناً یکی از برترین، خاطره انگیزترین و جهانی ترین ملودی هایی که نه تنها ایرانی ها بلکه مخاطبان سراسر جهان با این موسیقی مجذوب نمایندهِ تمام نشدنیِ برگرفته از یک انیمیشن به اصطلاح اسلپ استیک با عنوان پَت و مَت خاطرات شیرینی دارند که به معنا و مفهوم واقعی کلمه یکی از نماد های مهم بلاهت و نادانی در جهانی معاصر امروز هستنذد.

مجموعه ای به واسطه پرداخت دو شخصیت به نام پت و مَت آنچنان مورد توجه نهاده شد که به نظر می آید فانتزی های احمقانه این دو شخصیت از اروپای شرقی هیچ گاه در این جهان تمام نمی شوند و تا قیامِ قیامت نماد تمام و عیاری از احمق بودن و نادانی انسان امروزی در روبروه با جهانی امروزند. شرایطی بسیار هوشمندانه از طرف سازندگان که موسیقی تیتراژ و متن آن تبدیل به جزو جدایی ناپذیر از پردازش قصه هایی شده که در این سال ها آفرینشگر لحظات حرص آور، اما خنده دار و اغراق آمیز از دو شخصیت فوقِ احمقی شده که خیلی خیلی دوستشان داریم.

دو شخصیت عجیب و غریب با کار های عجیب و غریب تر که با آن کلاه های معروف و طراحی های منحصر به فردی که در شکل و شمایل عروسک سازی برای آن ها به وجود آورده بودند، نشانه ای تمام عیار از بلاهت و نادانی اغراق شده از آدم هایی بودند که در هر کشور و ملیتی از آن ها یافت می گردد و با کارهایشان اگرچه دردسرساز می شوند، اما به سهم خود لحظات خوبی را برای آدم های دیگر فراهم می نمایند.

حالا چه بهتر که این لحظات بتواند با یک موسیقی طراحی شده و فانتزی در تببین این شخصیت سازی نقش مؤثری را ایفا نموده و حال مخاطبان را از این جهانی پر از خشم امروزی رها کند. آنچنان که بتواند خود را در قالب یک اثر جهانی آنچنان به مخاطبان معرفی کند که این موسیقی در بسیاری از لحظات بگردد تم اصلی معرفی لحظات و آدم هایی که برخی موقع ها کار های عجیب تر از عجیب انجام می دهند و در بسیاری از مواقع حتی تبدیل به پت و مت هایی واقعی می شوند. پت و مت هایی که شاید من و شما هم در خیلی از مواقع به نقش آن ها در آمده ایم و موجب ایجادی لحظاتی فرح بخش، اما تفکر آمیز شده ایم. گویی اینکه هنگام ارتکاب عملی که کمی احمقانه به نظر می آید، طرف مقابل ملودی معروفی این سریال را یا زمزمه نموده یا در فکر خود تداعی می نماید.

به هر ترتیب اگر بخواهیم از توصیف ها و تمجید های این دو شخصیت دوست داشتنی و موسیقی فوق ماندگارش فعلاً بگذاریم، می توانیم از اینجای قصه آغاز کنیم که مجموعه پت و مت یک انیمیشن به اصطلاح اسلپ استیک است که با استفاده از تکنیک استاپ موشن یا همان حرکت - توقف در کشور چکسلواکی سابق ساخته شد و اولین بار در سال 1976 به مرحله پخش رسید.

این مجموعه پویا نمایی دارای دو شخصیت به نام های پت و مت است که در همان سال ها به وسیله دو هنرمند به نام های لوبومیربنش و ولادیمیرییرانک خلق و به جهانی انیمیشن های جورواجور جهان معرفی شدند.

شخصیت هایی که شاید خالقانش در خواب هم نمی دیدند این چنین در جهانی معاصر امروزی تبدیل به آدم های جهانی شوند که حتی بسیاری از کارشناسان حوزه ارتباطات و دیگر رشته های هنری به ویژه در حوزه نشانه سازی از آن ها به تعریف الگو های رفتاری برسند که شاید چاشنی اغراق بخشی از آن بود، اما هرچه بود ورود دو شخصیت فانتزی به جهانیی بود که به واسطه دیگر ابزار فنی جهانی سینما و صد البته موسیقی تمام نشدنی اش مفاهیم قالب توجهی را به مخاطبان عرضه می کردند.

مفاهیمی که در ورای شوخی و بلاهت و البته مؤلفه های سرگرم نماینده می توانست در برگیرنده پیغام های رسانه ای باشد که اگر کمی به قصه هایش تفکر بیشتری داشته باشیم می توانیم به نکات قابل توجهی برسیم که شاید کار را یک مقدار فلسفی و پیچیده کند، اما قطعاً دربرگیرنده مجذوب نمایندهیت هایی است که می تواند مورد آنالیز های بیشتری در وجوه اجتماعی قرار گیرد.

این انیمیشن داستان دو مرد تعمیرکار را نمایش می دهد که دچار مسائل به وجودآمده به وسیله خود می شوند و سعی در تصحیح اشتباهات با استفاده از تمامی وسایل ممکن و غیرممکن و خرده ریز های اطراف خود دارند! که در نتیجه، مسائل تازهی به وجود می آید. در نهایت، هر دو اقدام به حل مشکل با روش هایی عجیب و غریب می نمایند.

در این پویانمایی کلیه ابزار و لوازم فنی که معمولاً برای انجام کار های فنی و تاسیساتی از قبیل چکش، مته، پیچ، مهره، گیره کار، مقیاس مقدار گیری، گونیا، اره برقی و خیلی از وسایل اینچنینی به شکل جالب توجهی طراحی شده اند و دقیقاً شکل جالب ماجرا اینجاست که پت و مت با مهارتی مثال زدنی در به کار گیری این ابزار های فنی دست به کار هایی می زنند که بیننده را دچار تناقض می نمایند.

تناقضی آشکار و حساب شده که نقطه اتصال مهارت و بلاهت را به هم پیوند می دهد و لحظات خنده دار و حرص آوری را برای بیننده به وجود می آورد. شرایطی که معلوم است چه نتیجه فاجعه باری به همراه دارد و گاه ممکن است به ویرانی به یک مکان بیانجامد. فرآیندی که آن موسیقی ماندگار در ثبت آن نقش غیر قابل انکاری دارد.

البته یادمان نرود که یکی از نکات جالب توجه این شلوغ کار های احمقانه و خنده دار که منجر به ویرانی می گردد، این حالات روانی پت و مت است که به واسطه ساخت اندیشمندانه عروسک ها در حوزه چهره پردازیآنچه از موسیقی پت ومت می توان نوشت هوشمندی آهنگساز از شناخت شخصیت هایی است که با دقت طراحی شده اند و موجب ایجاد فضایی می گردد که نشان از هوشیاری هنرمند برای معرفی دو شخصیت برآمده از جهانی معاصر هستند صورت همچنان امیدوارانه و خوش بینانه به زندگی ادامه می دهند و انگار نه انگار که اتفاقی افتاده به آنچه برای انجام آن اراده نموده اند ادامه می دهند.

ادامه ای که شاید خودشان هم می دانند سرنوشتی جز ویرانی و ایجاد یک شرایط نامتعارف برایشان ندار، اما هرچه هست باید کار را ادامه دهند. حضور در مسیری پرچالش که موسیقی زیبای آهنگساز آن را برای ما ومردم جهان خاطره ساز کرد. لوبومیر بنش یکی از سازندگان پت و مت درباره این مجموعه گفته بود: این قصه ها نوعی دلگرمی در دل تماشاگران به ویژه بچه ها ایجاد می نماید و باعث نگاه امیدوارانه شان به زندگی می گردد.

پت و مت همواره در شرایط بغرنج و دردسرزا قرار می گیرند، اما هیچ وقت تسلیم نمی شوند و تا رسیدن به یک راهکار منطقی و قابل قبول به کوشش خود ادامه می دهند. این کوشش از کار ها و اقدام های ساده آغاز می گردد و به روش های اعجاب انگیزی ختم می گردد که شاید غیرقابل تصور باشد.

ولادیمیر جیرانک، یکی از دو خالق اصلی پت و مت در مصاحبه ای در آن موقع چنین گفت: هدف اصلی ما سرگرم کردن تماشاگران است. مخاطب ما فقط بچه ها نیستند. این مجموعه برای بزرگسالان هم ساخته می گردد. پت و مت حرف هایی برای گفتن دارند که یک مخاطب عمومی را در سنین مختلف می طلبد.

درباره تاریخچه این دو کاراکتر مجذوب نماینده غیر آمریکایی که به آن ها در برخی از کشور های جهان بورمان و بورمن می گویند و بعد ها فیلم سینمایی هم از آن ها ساخته شد، بد نیست بدانید، این دو شخصیت منحصربه فرد اولین بار در سال 1976 درفیلم کوتاهی به نام Kuťáci یا به زبان انگلیسی The Tinkers ظاهر شدند. شرایطی که این دو تعمیرکار دوست داشتنی را به فیلم های کوتاه دیگری برد و خاتمه در سال 1989 بود که به عنوان پت و مت در جهان معرفی شدند و به کار خود در انیمیشن هایی به همین نامه ادامه دادند.

مجموعه هایی که بعد از ارائه در کشور تجزیه نشده چکسلواکی آن موقع در کشور های سوئد، لهستان، یوگسلاوی، ایسلند، آلمان، سوئیس، برزیل، فنلاند، هلند، کرواسی، نروژ، مجارستان و ایران به نام همینه نیز برای مخاطبان به نمایش عایدی. البته جالب است بدانید در سال 1993، در زمانی که کشور چکسلواکی به دو کشور چک و اسلواکی تقسیم شد، لوبومیر بنس که سال 1995 درگذشت استودیوی خود را به نام AIF Studio در پراگ فراوری و سپس در زوریخ بازاریابی و کرد. او با تیم تازه خود 14 قسمت دیگر از این مجموعه را فراوری و تمامی 49 قسمت را، راهی بازار های جهانی کرد

گفته می گردد پس از سرانجام حکومت کمونیستی در کشور چک و مسائل سیاسی که برای آن به وجود آمد، فراوری پت و مت ادامه پیدا کرد. این مجموعه جزو معدود کار های هنری و تلویزیونی است که در پی سرنگونی دولت چپگرای کشور، همچنان در بین مردم کشور محبوبیت داشت و فراوری آن ادامه پیدا کرد. در دوران حکومت کمونیستی در این کشور اروپای شرقی، حدود 30 اپیزود پت و مت فراوری شد. جالب این که هر دو کشور چک و اسلواکی (که پس از فروپاشی حکومت چپگرای چکسلواکی خلق شدند) پت و مت را متعلق به خود می دانند و از آن به عنوان یک گنج بومی خود نام می برند.

به گواه آنچه در یافته های اینترنتی نوشته شده در سال 2005، 78 قسمت به طورکلی با استفاده از ایده های تیم تازه ساخته شد. در بین تیم تازه فراوریی مارک بنش پسر لوبومیر بنش نیز حضورداشت. البته تهیه نمایندگان پت و مت در سال 2004 سرانجام فراوری آن را رسماً اعلام کردند. این در حالی بود که مجموعه معروفیت بین المللی بسیار زیادی کسب نموده بود و عموم تماشاگران تلویزیون و دوستداران این مجموعه خواستار ادامه فراوری و پخش آن بودند. سازندگان مجموعه با اعلام این مطلب که تمام حرف های لازم در دل 80 اپیزود آن گفته شده و حرف دیگری برای بیان کردن نمانده، گفتند که دیگر قسمت تازه ای از آن ساخته نخواهد شد.

اما در همین مجال بدنیست کمی به آهنگسازان مجموعه بپردازیم که متاسفانه از آن ها اطلاعات چندانی در منابع اینترنتی در دسترس نیست، اما همین قدر بدانید که جناب لوبوش فیشر آهنگساز قسمت های اول انیمیشن پت و مت که در حوزه های آهنگسازی و رهبری ارکستر مهارت دارد به تاریخ سی ام سپتامبر 1935 در کشور چک به جهان آمده و در 22 ژوئن 1999 دار فانی را وداع گفته است. هنرمندی که دانش آموخته هنرستان موسیقی پراگ و از شاگردان امیل هلوبیل بود و از فیلم ها یا مجموعه های تلویزیونی که وی در آن ها نقش داشته است می توان به آدلا هنوز شام نخورده است اشاره نمود.

پیتراسکومال نیز دیگر آهنگساز معروف مجموعه است که به تاریخ هفتم مارس 1938 در چکسلواکی به جهان آمده و بیست و هشتم سپتامبر 2014 از جهان رفت. او یک نوازنده پیانو، آهنگساز، خواننده وترانه سرا بود که حضور در پروژه پت و مت برای او معروفیت جهانی به دست آورد. شرح اینکه تا به امروز بیش از 80 اپیزود مجموعه در طول زمانی شش تا 9 دقیقه تهیه شده و کل کار های فراوری آن در استودیوی قدیمی کراکتی فیلم پرا ها صورت گرفته است. زمان پخش اول اپیزود های مختلف مجموعه در فاصله سال های 1976 تا 2004 بوده است و پس از آن به درخواست تماشاگران این اپیزود ها بار ها پخش شده است.

آنچه از موسیقی رویایی سریال پت ومت می توان نوشت هوشمندی آهنگساز از شناخت شخصیت هایی است که با دقت طراحی شده اند. هوشمندی که در ساز های هارمونیکا و ساز دهنی این دو شخصیت را به مخاطب معرفی می نماید موجب ایجاد فضایی می گردد که نشان از هوشیاری هنرمند برای معرفی دو شخصیت برآمده از جهانی معاصر هستند. شخصیت ها یا خنگ های دوست داشتنی که موسیقی هایشان نماد تمام عیاری از هویتی است که در زندگی عادی تعمیرکارانی ماهر هستند، اما معلوم نیست چرا در کار های منزل این چنین به استیصال و کم خردی روبرو می شوند.

به هرترتیب موسیقی تیتراژ سریال پت و مت یا همینه در ایران یکی از ماندگارترین و خاطره سازترین موسیقی هایی است که از دهه شصت و هفتاد تا به امروز همچنان با ما در حال زندگی است و گویا فعلاً تصمیمی برای سرانجام تاریخ مصرفش ندارد. موسیقی که در این روز های سخت و سخت و پر از موسیقی های غم انگیز می تواند حداقل لحظاتی در ایجاد یک روحیه فانتزی کم و بیش گذرا نقش ایفا نماید.