به گزارش مجله تانی بای، پیرو درخواست سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری، محدوده بافت تاریخی 168 شهر در طرح های توسعه و عمران با تاکید وزیر راه و شهرسازی برای بازآفرینی شهرها و همچنین تاکید بر اندیشه ایران شهر به تصویب رسید.
به دنبال درخواست شماره 93210/94 در پنجم خرداد ماه 1393 سازمان میراث فرهنگی و گردشگری درباره ابلاغ محدوده بافت فرهنگی- تاریخی 168 شهر و ضوابط عمومی حفاظت ازبافت های تاریخی ، از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری ایران ، موضوع در جلسه 27 مهر ماه امسال توسط شورای عالی شهرسازی و معماری طرح و براساس آن مقررشد؛ 1) محدوده بافت فرهنگی ، تاریخی 168 شهر کشور، مشخص شده توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ، به هنگام تهیه طرح های توسعه شهری در کلیه اسناد طرح های مذکور با رعایت حفظ اصل یکپارچگی عملکردی شهری لحاظ شود. در رابطه با شهرهایی که طرح های توسعه شهری آن ها مصوب شده است، محدوده های فوق جهت درج در اسناد، ازطریق دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ابلاغ شود. 2) لازم است محدوده های مذکور، به هنگام تهیه طرح تفصیلی بافت فرهنگی- تاریخی توسط کمیسیون ماده 5 شهرها مورد بررسی های تکمیلی قرار گرفته ، تدقیق شده و با حضور کننده سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان به تصویب برسد. تبصره: در صورت عدم تایید تغییرات توسط سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری ، موارد جهت تصمیم گیری در شورای عالی به کمیته تخصصی معماری ف طراحی شهری و بافت های واجد ارزش ارسال شود. 3) به منظور اجرای اندیشه ایران شهری و به جهت ایجاد زمینه های حفاظت ، احیا و بازآفرینی شهری در بافت های فرهنگی- تاریخی، نسبت به تدوین سندی واحد در رابطه با بافت های تاریخی- فرهنگی با تاکید بر موارد زیر اقدام و نتیجه در شورای عالی معماری شهرسازی مطرح شود.
- تاکید بر یکپارچگی بافت های شهری با لحاظ بافت تاریخی- فرهنگی
- عدم ضرورت نهادسازی های موازی جهت تصمیم سازی و تصویب طرح های مربوطه
- ایجاد بسترهای تقویت مشارکت نهادهای محلی
- ایجاد زمینه های رقابت پذیری شهرها در نحوه صیانت و حفاظت از بافت های تاریخی - فرهنگی
- تاکید بر آموزش های حرفه ای و دانشگاهی در خصوص بافت های تاریخی- فرهنگی
- ظرفیت سازی و توجه به آموزش تخصصی مشاوران تهیه کننده طرح های توسعه و عمران شهری و مدیران شهری
- تهیه ضوابط عمومی حفاظت از بافت های تاریخی - فرهنگی
- تدوین چشم انداز و اهداف کلی حفاظت و احیای بافت های تاریخی شهری
- مشخص سیاست ها ،اصول و برنامه های مرتبط با بافت های تاریخی
گفتنی است موضوع مشخص و ابلاغ محدوده بافت های تاریخی به این زمان محدود نمی شود. پیش از این در سال های 85 تا 88 کارشناسان سازمان میراث فرهنگی کشور اعلام کرده بودند که بیش از 780 بافت تاریخی در کشور شناسایی شده اند که نیازمند مشخص محدوده تاریخی هستند. اما تلاش برای شناسایی این بافت ها در حالی آغاز شد که سازمان میراث فرهنگی موظف به مشخص محدوده بافت های تاریخی تا انتها برنامه چهارم توسعه بوده است. از سوی دیگر بر اساس بند ب ماده 166 قانون برنامه چهارم توسعه، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری موظف شده بود تا انتها موعد زمانی این قانون، محدوده بافت های تاریخی در همه شهرهای کشور را مشخص و برای مدیریت شهری یکپارچه به شهرداری ها اعلام کند. در این بند آمده است: در شهرهای دارای بافت تاریخی ارزشمند که حدود آن طبق ماده 3 قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب یکم اردیبهشت 1367 اعلام شده یا می شود، تشکیلات شهرداری ها مورد تجدید نظر قرار می گیرد و به منظور انجام امور مربوط به حفاظت از بافت های تاریخی این گونه شهرها، ساز و کار مدیریتی مناسب در شهرداری های مذکور ایجاد می شود. اما شناسایی بافت های تاریخی کشور از جمله کارهایی بود که در سال های 85 تا 88 توسط سازمان میراث فرهنگی کشور انجام شد. کارشناسان با استناد به نقشه های هوایی سال 1335 اقدام به شناسایی بافت های تاریخی کردند. این در حالی است که بخشی از محدوده های تاریخی شناسایی شده امروز از بین رفته اند، اما آن چه از نظر سازمان میراث فرهنگی و دفتر بافت های تاریخی اهمیت داشت، حفظ ارزش های فرهنگی بافت تاریخی هر شهر بود که به این ترتیب امکان احیای بافت های تاریخی از دست رفته را امکان پذیر می کرد. یکی دیگر از مسائل بافت های تاریخی کشور استناد به طرح تفصیلی سال های گذشته بود که پیش از این توسط استان ها تهیه شد و در بخش های مربوط به بافت های تاریخی فاقد حساسیت های لازم کارشناسی بوده و است و حالا کارشناسان همواره این بیم را دارند که مبادا مسوولان فقط به این طرح های تفصیلی اکتفا کنند که به این ترتیب نه تنها بخشی از بافت های تاریخی کشور دیده نمی شود که بخش های باقی مانده نیز تنها تکه کوچکی از بدنه بزرگ بافت تاریخی شهرهای کشور خواهد بود. اما توجه به بند ج ماده 166 قانون برنامه چهارم توسعه هم همواره مورد توجه کارشناسان بوده است. براساس این بند چنانچه محدوده بافت های تاریخی مشخص شده بود، شهرداری موظف می شد درصدی از درآمد خود را به بافت اختصاص دهد. بر اساس آن چه در این بند نیز تصویب شده بود: شوراهای شهر درصدی از درآمد شهرداری هر شهر را متناسب با نیاز بافت های تاریخی آن شهر در اختیار مدیریت ذیربط در شهرداری قرار می دهند تا با نظارت واحدهای سازمان میراث فرهنگی کشور در جهت مرمت بناها، مجموعه ها و بافت های تاریخی همان محل به مصرف برسد. از ماده 166 این نتیجه به دست می آید که اگر سازمان میراث فرهنگی در سال های گذشته نسبت به اعلام محدوده بافت ها اقدام کرده بود، تا به امروز سهم غیر قابل چشم پوشی از درآمدهای شهرداری باید صرف ترمیم و نگهداری بافت های تاریخی می شد. این درحالی است که مدیران میراث فرهنگی کشور همواره از نبود اعتبارات برای نگهداری بافت های تاریخی شکایت دارند. اما از سوی دیگر بر اساس آیین نامه اجرایی ماده 166 برنامه سوم توسعه و ادامه آن در برنامه چهارم توسعه، وزارت کشور موظف است تشکیلات ساختاری مدیریت بافت تاریخی را در کوتاه ترین زمان ممکن تهیه و برای تصویب و تایید نهایی به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ارائه دهد تا پس از ابلاغ آن به شهرداری های شهرهای تاریخی، شهرداری در قالب آن ساختار وظیفه مشارکت در حفظ و احیا بافت تاریخی را آغاز کند. در همان سال ها یعنی حدود سال های 85 تا 88 کارشناسان اعلام کردند که شهردار بافت تاریخی طرحی برای نجات بافت تاریخی شهرهای کشور بود تا در زیر سایه بانی واحد و مدیری به دور از دیدگاه های تک محوری، این بافت های نابسامان را به هویت گمشده قبلی برگرداند . بر این اساس شهردار بافت های تاریخی متفاوت از سایر شهرداران می تواند براساس معیار های مشخص بافت های تاریخی شهر را به صورت مستقل اداره کنند. با توجه به اولویت بندی شهرهای تاریخی و جایگاه آثار تاریخی و فرهنگی آنها سه ساختار در شهرداری ها مدنظر قرار گرفته که متناسب با ظرفیت های میراث فرهنگی به عنوان زیرمجموعه ای از شهرداری فعالیت کند و تحت نظارت شهردار آن شهر و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری قرار گیرد. نخست آن که قرار بود در شهرهایی مانند اصفهان، شیراز و تبریز که بافت تاریخی از یک منطقه شهرداری فراتر بوده و از جایگاه ویژه ای در میراث فرهنگی کشور برخوردار است، شهردار بافت های تاریخی ایجاد شود. بر این اساس در سایر شهرهایی که بافت تاریخی با وسعت کمتری در شهر وجود دارد، قرار بود مدیریت بافت های تاریخی متولی میراث فرهنگی و معنوی شهر باشد. و اکنون پس از سال ها که از زمان برنامه سوم و چهارم توسعه می گذرد و نگاه ها به سوی برنامه ششم توسعه است، همچنان نه مدیر بافت تاریخی و نه محدوده بافت تاریخی شهرها مشخص شده است. از سویی شوراهای شهر هم به دنبال تحقق نیافتن این دو بحث (مدیر و محدوده بافت تاریخی) درصدی از درآمد شهرداری هر شهر را متناسب با نیاز بافت های تاریخی آن شهر در اختیار مدیریت ذیربط در شهرداری قرار نداد و آنچه بر سر بافت های تاریخی شهرها اعم از کوچک و بزرگ آمد ماحصل بی توجهی به همان مصوبات برنامه سوم و چهارم توسعه بود. با انجام این اقدام مشترک و شایسته سازمان میراث فرهنگی و وزارت راه و شهرسازی محدوده بافت تاریخی 168 شهر مشخص و نقشه آن ابلاغ شد، اما هنوز یک نکته وجود دارد، این 168 محدوده تاریخی از بین 780 محدوده مشخص و مشخص شده اند، بنابراین هنوز 612 محدوده بافت تاریخی همچنان چشم انتظارند. محدوده هایی که به دلیل طرح های عمرانی یا در بازار سود و سودا و اجرای طرح هایی که منافع گروه خاصی را تأمین می کرد، شاید امروز تنها نامی از خود داشته باشند. این موفقیت برای میراث فرهنگی در گام نخست و مشخص محدوده بافت تاریخی 168 شهر بود، حال باید کار شناسایی و شناسنامه دار کردن خانه های تاریخی، تدقیق حرائم، مشخص محدوده بافت تاریخی 612 شهر دیگر هم در دستور کار مسئولان قرار گیرد و از سوی دیگر موضوع مشخص شهردار بافت تاریخی را از ذهن های فراموش شده بار دیگر در دستور کار قرار داد. منبع: honarnews
منبع: کجارو
