روزشمار: 23 بهمن؛ جشنواره فانوس چین

به گزارش مجله تانی بای، جشن فانوس، جشن سنتی چین است که در روز پانزدهم نخستین ماه سال قمری در گاه شماری چینی جشن گرفته می گردد. این جشن نمایانگر خاتمه سال نوی چینی است.

جشنواره فانوس چین بیش از 2000 سال است که در روز پانزدهم نخستین ماه سال قمری جشن گرفته در گاه شماری چینی می شود. در این روز در بین چینی ها مرسوم است که ردیف هایی از شمع را در جلوی خانه هایشان روشن می نمایند و هنگام شب، فانوس در دست، مسیر می پیمایند. در گذشته، فانوس ها ساده بودند و تنها امپراتوران و اشراف، فانوس های آراسته و بزرگ داشتند اما در سال های اخیر، فانوس ها با طرح های تازه و متنوع تزیین می شوند. مثلا فانوس هایی به شکل جانوران مرسوم است. ریشه این جشن به امپراتوری هان و بیش از 2000 سال پیش بازمی شود.

این جشنواره پس از جشنواره فصل بهار، نخستین جشن مهم به شمار می آید، چون مهم ترین فعالیت شب های برگزاری این رویداد، تماشای فانوس های شگفت انگیز چینی محسوب می شود و چون تمام خانواده ها در این روز yuanxiao می خورند، به همین علت این جشن را جشنواره Yuan Xiao می نامند. خوردن Yuanxiao که به tangyuan هم معروف است، به بخش مهم و اصلی این جشنواره تبدیل شده است. این غذا کوفته درشت برنجی است که از آرد برنج چسبناک درست می شود و داخل آن با مواد مختلف پر می شود.

این جشنواره به علت فعالیت های پربار و متنوعش، به عنوان مفرح ترین جشن در میان جشنواره های چینی و روز قدردانی برای ماه کامل درخشان و روز تتازه ملاقات و هم بستگی خانواده ها معروف است. در این جشنواره، تعداد زیادی دلقک، افرادی که با چوب های بلند راه می روند، بندباز، سکوهای سیار برای اجرای نمایش و برنامه های راهپیمایی، موسیقی و طبل کوبی وجود دارد و البته پایکوبی های معروف چینی مثل پایکوبی شیر و اژدها و ترقه و آتش بازی نیز در این رویداد برگزار می شود. بچه ها فانوس های خود را در اطراف روستا می گردانند و خانواده ها دور هم جمع می شوند و به امید شانس و اقبال خوب و هم بستگی خانواده، کوفته های برنجی شیرین می خورند. امروزه، به علت فرصتی که این جشنواره در اختیار دختران و پسران جوان قرار می دهد تا عصر با هم به گردش بروند، گاهی از آن به عنوان روز عشاق (ولنتاین) چینی یاد می شود.

فانوس های تزئین شده در خیابان ها آویزان می شوند، برنامه های آتش بازی ترتیب داده می شوند و غذاهای ویژه ای برای شام آماده می شوند از جمله کوفته های درشتی که از آرد برنج چسبناک درست می شوند و داخل آن با مواد شیرین پر می شود. این جشن ها از چین تا نیویورک شامل چشم انداز تماشایی از غذاهای خوشمزه و ضیافت های خیابانی است.

این جشنواره نه تنها به مناسبت انتها سال نو چینی برگزار می شود بلکه غالباً به طور سنتی فرا رسیدن فصل بهار و روزهای بلندتر سال را جشن می گیرد. این جشنواره با تزیینات ساده به عنوان نشانه قدردانی از نخستین ماه کامل سال تازه شروع می شود. این مناسبت به مرور زمان ارتقا یافته و به جشن مهمی با فانوس های بسیار مزین و تزیینات دیگر تبدیل شده است.

تاریخچه جشنواره فانوس چین

در اوایل حکومت سلسله امپراتوری شرقی هان، امپراتور مین پیرو بودا بود. پس از اینکه متوجه شد تعدادی از راهبان، روز پانزدهم نخستین ماه سال قمری در معابد به نشانه ادای احترام به بودا فانوس روشن می نمایند، دستور داد تمام معابد و خانه ها در آن شب فانوس روشن نمایند. این مراسم به تدریج در میان مردم به یک جشنواره تبدیل شد.

هر چند داستان های مربوط به ریشه های جشنواره فانوس فرق دارد، اما همگی عمیقاً در تاریخ و پیشینه این جشن ریشه دارند. به نظر بعضی، سالروز میلاد Tianguan، خدای بخت و اقبال خوب در آیین تائو، با این جشنواره متقارن است و بنابراین این جشن ها به امید شانس و اقبال خوب برگزار می شود. این جشن ها به مرور زمان، شکل جشنواره فانوس فعلی و امروزی را به خود گرفت.

داستان دیگری درباره خاستگاه این جشنواره بر امپراتور جید، یکی از نمایندگان نخستین خدا در فرهنگ، مذاهب سنتی و اسطوره شناسی چین متمرکز است. این افسانه تعریف می نماید که چگونه پرنده موردعلاقه امپراتور جید، زمانی که به سمت زمین پرواز می کرد، صید و کشته شد. امپراتور که از این موضوع خشمگین شده بود به نشانه تلافی، طوفان آتشی راه انداخت در حالی که از قبل، دختر امپراتور نسبت به آن به مردم هشدار داده بود.

مردی خردمند از یکی از روستاها پیشنهاد داد تا مردم فانوس های قرمزی را در بیرون از خانه ها آویزان نمایند و به مدت سه روز آتش به پا نمایند، تا امپراتور جید را فریب دهند. بدین ترتیب او فکر می کرد روستا در آتش شعله ور است.