گزارشی از 10 قطعه الماس های زیبای دنیا ، بزرگ ترین الماس صورتی دنیا نزد ماست - مجله تانی بای

خبرنگاران- پرنیان سلطانی: نادرشاه افشار حدود 280سال پیش به هندوستان لشکر کشید و با کلی غرامت از امپراتوری هند به ایران برگشت که الماس های کوه نور و دریای نور ازجمله آنهاست. این تقریبا همه اطلاعات ما از جواهرات ارزشمندی است که هنوز یکی از آنها در ایران است و اتفاقا پشتوانه پول مان به حساب می آید. اما شاید کمتر کسی از ما بداند دریای نور بزرگ ترین الماس صورتی رنگ جهانست و هنوز هیچ کس نتوانسته قیمتی روی آن بگذارد. اطلاع دقیقی از وزن این الماس نداریم و نمی دانیم چه افسانه هایی درباره آن نقل شده است؛ ازجمله اینکه این الماس صورتی رنگ بر دسته شمشیر افراسیاب نصب بوده و رستم آن را در جنگ با تورانیان تصاحب کرده یا اینکه این جواهر یکی از گوهرهای تاج کورش بزرگ بوده است. هر چه هست این ارزشمندترین الماس صورتی رنگ جهان برای اینکه امروز در موزه جواهرات ملی کشورمان بدرخشد و پشتوانه ریالمان باشد، اتفاقات زیادی را از سر گذرانده؛ اتفاقاتی که در این گزارش به آنها خواهیم پرداخت.

• گوهر 182 قیراطی

با اینکه اطلاعات دقیقی از چگونگی کشف الماس دریای نور در دسترس نیست اما گوهرشناسان معتقدند این الماس حدود هزارسال پیش استخراج شده است. الماس صورتی رنگ دریای نور که یکی از استثنایی ترین و کمیاب ترین رنگ ها میان الماس های برلیان شناخته شده جهان را داراست، 182قیراط (هر قیراط 200میلی گرم) وزن دارد، طول آن حدود 3و عرض آن 2سانتی متر است.

• دریای نور و نورالعین الماس های لوح بزرگ

نکته جالب توجه درباره الماس دریای نور این است که سال های سال پیش تاورنیه، جواهرشناس معروف فرانسوی در کتاب خود از الماس صورتی رنگی به وزن 242قیراط سخن می گوید که در سال 1642میلادی آن را در شرق دیده است. او در کتابش شکل و اندازه این الماس منحصر به فرد را شرح داده و آن را لوح بزرگ می نامد. بعدها دانشمندان کانادایی با بررسی این موضوع به این نتیجه رسیدند که الماس دریای نور و نورالعین دراصل یک قطعه الماس بوده و بعدها آن را به دو تکه قسمت کرده اند که تکه بزرگ آن همچنان با نام دریای نور شناخته شده و تکه کوچک آن که 60قیراط وزن دارد، نورالعین نامیده شده است. الماس نورالعین اکنون روی نیم تاجی با همین اسم واقع شده است و در موزه جواهرات ملی نگهداری می شود. این نیم تاج در مراسم عروسی پهلوی دوم، بر سر فرح دیبا گذاشته شده است.

• از شمشیر افراسیاب تا تاج کورش

درباره الماس دریای نور داستان های زیادی نقل شده است؛ ازجمله اینکه این الماس روزگاری بر دسته شمشیر افراسیاب نصب بوده که رستم آن را در جنگ با تورانیان تصاحب کرده است. ناصرالدین شاه هم معتقد بود که این جواهر یکی از گوهرهای تاج کورش بزرگ بوده، برای همین علاقه خاصی به این گوهر داشت؛ تا جایی که همواره آن را به کلاه و گاهی به سینه اش نصب می کرد و برای نگهداری از آن سِمت خاصی به وجود آورده بود! اینطور نقل می کنند که ناصرالدین شاه قاجار در زمان سلطنتش افتخار نگهداری از این گوهر قیمتی را فقط به عیان و بزرگان کشور می داد! اینطور که مورخان می گویند الماس دریای نور در حمله امیر تیمور به غارت رفت و به دست محمد شاه هند رسید تا اینکه نادرشاه افشار با لشکرکشی به امپراتوری هند این جواهر ارزشمند را دوباره به ایران برگرداند. الماس دریای نور تا سال ها بر تاج نادرشاه قرار داشت و بعد از او به نوه اش شاهرخ میرزا، آخرین پادشاه افشار رسید. این الماس صورتی رنگ بین افرادی چون امیرعلم خان خزیمه، محمد حسن قاجار، لطفعلی خان زند، آغا محمدخان قاجار و ناصرالدین شاه دست به دست شد تا اینکه در زمان سلطنت محمدعلی شاه قاجار و هنگام غلبه مشروطه خواهان بر او، به سفارت روسیه برده که با تلاش و همت مشروطه خواهان بازپس گرفته شد و امروز در موزه بانک مرکزی نگهداری می شود.

• تخت طاووس، یکی دیگر از غنایم نادر

افغان هایی که در برانداختن سلسله صفوی

نقش داشتند، به امپراتوری گورکانی هند فرار کردند و نادرشاه افشار هرچه از امپراتوری هند درخواست کرد که این افغان ها را تحویل ایران بدهند، به نتیجه نرسید. به همین دلیل به امپراتوری گورکانی هند لشکر کشید و در نبرد کرنال، ارتش گورکانی را شکست داد. محمد شاه گورکانی که چاره ای جز تسلیم نداشت، کلید خزانه سلطنتی خود را به نادر داد و شاه افشار هر آنچه توانست را با خود به عنوان غنیمت جنگی به ایران آورد. در میان جواهرات موجود در دهلی که مهم ترین شان الماس های کوه نور و دریای نور بود، نادر شاه تخت طاووس، تخت سلطنتی محمدشاه هند را هم به ایران آورد. این تخت که به دلیل وجود دوطاووس پرگشوده به این نام شهرت داشت، با جواهراتی چون یاقوت، زمرد، مروارید، یاقوت کبود و سنگ های گرانبهای دیگری تزئین شده بود و محمد سعید لاهیجی، خوشنویس و هنرمند ایرانی آن را در قرن 17میلادی برای شاه جهان، پادشاه گورکانی هند ساخته بود. پس از قتل نادرشاه افشار این تخت تخریب شد و جواهرات آن به یغما رفت تا اینکه در دوران قاجار تخت جدیدی به نام تخت جمشید ساخته شد. این تخت بعد از ازدواج فتحعلی شاه قاجار با طاووس تاج الدوله به تخت طاووس شهرت یافت که امروز این تخت در موزه جواهرات ملی نگهداری می شود.

• ضیافت رنگ در موزه جواهرات ملی

اگر برای دیدن بزرگ ترین الماس صورتی رنگ جهان گذرتان به خزانه جواهرات ملی افتاد و به ضیافت رنگ در این موزه پر از سنگ های قیمتی دعوت شدید، حتما حواس تان باشد از جواهرات خاص این موزه دیدن کنید. بی شک بزرگ ترین شی ء موجود در این موزه تخت طاووس است که به فرمان فتحعلی شاه و توسط جواهرسازان اصفهان ساخته شده است. علاوه بر این تخت جواهرنشان، کره جغرافیایی ساخته شده از سنگ های قیمتی هم یکی دیگر از زیبایی های منحصر به فرد موزه جواهرات ملی است. سال ها پیش ناصرالدین شاه قاجار دستور می دهد که تمام سنگ های قیمتی بدون استفاده یا به اصطلاح جواهرات پیاده را در یک اثر خاص به کار ببرند که نتیجه آن ساخت کره جواهرنشان می شود؛ کره ای که از 34کیلوگرم طلای خالص ساخته شده و در ساخت آن از 51هزار و 366قطعه جواهر ازجمله یاقوت، لعل، زمرد و الماس استفاده شده است. اگر کمی روی این کره ساخته شده از طلا و جواهر دقت کنید، می توانید کشور ایران، شهر تهران و حتی کوه دماوند را ببینید. در موزه جواهرات ملی از دیدن جقه نادری، تاج پهلوی و تاج کیانی هم غافل نشوید که جزو معروف ترین جواهرات خزانه جواهرات ملی است.

• سطح صاف با کنده کاری سلطان صاحبقران

الماس برلیان دریای نور که از دوسو تراش خورده، دارای سطح کاملا صاف و یکنواختی است که همین باعث ارزش بیش از حدش در جهان شده است. فقط در یک سمت از این الماس فتحعلی شاه قاجار با کندن عبارت سلطان صاحبقران فتحعلی شاه قاجار 1244 کمی سطح صاف بزرگ ترین الماس صورتی رنگ جهان را دچار تغییر کرده است!

• 6هزار تومان بهای دیدن دریای نور

بازدید از درشت ترین و زیباترین الماس برلیان در میان جواهرات ایران و حتی جهان برای همه آزاد است اما این امکان فقط در ساعاتی از روز مهیاست. بازدید از خزانه جواهرات ملی روزهای شنبه تا سه شنبه از ساعت 14تا 17امکانپذیر است و این موزه روزهای چهارشنبه تا جمعه و تعطیلات رسمی، تعطیل است. بازدیدکنندگان داخلی برای بازدید از این موزه باید مبلغ 6هزار تومان بپردازند و دانش آموزان و دانشجویان با ارائه کارت شناسایی از تخفیف نیم بها بهره مند خواهند شد. بهای بلیت برای بازدیدکنندگان خارجی هم 50هزار تومان است. ضمن اینکه پیش از ورود به خزانه جواهرات ملی که داخل یک گاوصندوق بزرگ واقع شده است، باید تمام وسایل شخصی تان را تحویل باجه امانات بدهید. موزه جواهرات ملی در میدان امام خمینی، خیابان فردوسی، نرسیده به چهارراه استانبول، نبش کوچه بانک مرکزی، ساختمان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران واقع شده و تلفن های 64463030 و 64463799 جوابگوی سؤالات علاقه مندان به بازدید از این موزه ارزشمند است.

• پیش کلاه به جای بازوبند

می گویند دریای نور تا زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار، همواره در میانه یکی از بازوبندهای سلطنتی نصب می شد. اما در زمان ناصرالدین شاه که استفاده از بازوبند از مد افتاد، آن را به صورت پیش کلاه درآوردند و در قابی زرین با شیر و خورشید در یک تاج مرصع به 457قطعه برلیان ریز و 4 قطعه یاقوت قرار دادند.

• کوهی از نور

اما بشنوید از زوج الماس دریای نور که کوه نور نام دارد. این الماس هم حدود 280سال پیش توسط نادرشاه افشار از امپراتوری هند به ایران آورده شد و به نظر می رسد فقط به خاطر تشابه نامش با دریای نور، زوج این الماس نامیده می شود؛ چون این دو الماس از نظر رنگ و تراش هیچ وجه اشتراکی با یکدیگر ندارند. این سنگ قیمتی که سال 1656میلادی از ناحیه قلعه باستانی گلکنده در نزدیکی حیدرآباد در ایالت آندرا پرادش هند به دست آمد، زمانی با وزن بیش از 186قیراط، بزرگ ترین الماس جهان بود اما در تراشی که در سال 1854روی آن خورد، وزن آن به 105قیراط رسید. درباره نام این الماس ارزشمند نقل است که وقتی نادرشاه پس از تسخیر هند این الماس را بر تاج محمدشاه هندی دید، گفت: این کوهی از نور است و از آن زمان نام کوه نور بر این الماس مانده است.

• تاج ملکه انگلستان میزبان کوه نور

الماس کوه نور اگرچه در زمان حکومت نادرشاه افشار به ایران آمد، اما پس از مرگ نادر، احمدشاه درانی آن را به افغانستان برد. بعد از او این الماس منحصر به فرد به شاه شجاع منتقل شد و پس از شکست شاه شجاع به دست شیر پنجاب سردار هندی، کوه نور دوباره به هند برگشت. کوه نور که سال های سال میان حاکمان ایرانی، مغولی، افغانی، هندی و بریتانیایی دست به دست شد، خاتمه به تصرف کمپانی هند شرقی بریتانیا درآمد و هنگامی که ملکه ویکتوریا در سال 1877 امپراتور شد، شرکت هند شرقی آن را به ملکه انگلستان هدیه کرد و کوه نور مدتی روی تاج ملکه انگلستان نصب شد. این الماس هم اکنون همراه با دیگر جواهرات سلطنتی بریتانیا در قسمتی از برج لندن در معرض دید عموم مردم واقع شده است.

• الماس های رنگی جهان

به جز الماس دریای نور، در جهان الماس های رنگی بسیار ارزشمندی وجود دارد که در ادامه با بزرگ ترین و قیمتی ترین آنها بیشتر آشنا خواهیم شد.

• الماس ستاره صورتی

الماس ستاره صورتی یکی از بزرگ ترین الماس های شناخته شده به رنگ صورتی واضح است که سال1999 در جنوب آفریقا یافت شده. وزن این الماس برش خورده به صورت بیضی 60/59قیراط است و ارزشی که برای آن تخمین زده اند، 2/83میلیون دلار آمریکاست. صاحب جدید این الماس نام آن را رؤیای صورتی گذاشته است.

• الماس امید Hope

یکی از گران ترین و منحصر به فردترین الماس های رنگی جهان، الماس امید است که با نام های آبی فرانسه و تاورنیه آبی هم شناخته می شود. این الماس یک خاصیت عجیب دارد و آن هم این است که اگر در معرض نور ماوراءبنفش قرار بگیرد، تا مدت ها پس از قطع شدن منبع نور درخشش شدیدی دارد. این الماس 52/45قیراطی 200تا 250میلیون دلار آمریکا قیمت دارد!

• الماس درسدن

الماس درسدن، بزرگ ترین الماس سبز رنگ جهانست که در هندوستان کشف شده است. این برلیان 701/40قیراط وزن دارد و تا سال 1742میلادی در اختیار آگوست سوم -پادشاه هلند- قرار داشت. الماس سبزروشن درسدن که در سال 1768میلادی به عنوان زینت یک کلاه استفاده شد، هم اکنون در تالار سبز شهر درسدن- پایتخت ایالت زاکس در کشور آلمان- نگهداری می شود.

• الماس جوبیلی طلایی

این الماس زرد، طلایی و قهوه ای آتشین، بزرگ ترین الماس تراش خورده جهانست که 67/545قیراط وزن دارد. الماس جوبیلی طلایی توسط سر گابی تولکاسکی تراش خورده و هم اکنون در اختیار پادشاه تایلند واقع شده است. شاید برایتان جالب باشد بدانید که قیمت تقریبی این برلیان با تراش متکایی بیش از 5/1میلیارد دلار است!

• الماس سیاه آمستردام

برلیان سیاه رنگ و خوش تراش آمستردام، گران ترین سنگ سیاه جهان است که 76/33قیراط وزن دارد. این الماس سیاه از یک الماس 85/55قیراطی تراشیده شده و در نوامبر سال 2001به مبلغ 352میلیون دلار به فروش رفته است.

• الماس سانسی

الماس سانسی که به رنگ زرد کم رنگ است، یکی از گران ترین الماس های رنگی جهانست که جواهرشناسان مثل الماس کوه نور و دریای نور نتوانسته اند بر آن قیمتی بگذارند. این الماس قبل از سال 1570در هند کشف شده، 23/55قیراط وزن دارد و هم اکنون در گالری آپولو که متعلق به کلکسیون جواهرات سلطنتی فرانسه است در موزه لوور پاریس در معرض دید مردم واقع شده است.

• الماس برلیان سرخ

الماس برلیان سرخ که در جهان با نام Red shield شناخته می شود، بزرگ ترین الماس سرخ جهان است که هنوز قیمتی برای آن تعیین نشده است. این برلیان 11/5قیراطی با رنگ قرمز و تراش گلابی، یکی از الماس های قرمزرنگ و منحصر به فرد جهانست که از نوع رنگ آن فقط چند قطعه در جهان وجود دارد.

• منبع: روزنامه خبرنگاران 24 بهمن