زندگی جاودان: آیا فناوری می تواند مرگ را برای همواره به تعویق بیندازد؟ - مجله تانی بای

از دهه های گذشته، دانشمندان با استفاده از فناوری های پیشرفته در پی روش هایی برای مقابله با مرگ بوده اند. از کرایونیک (Cryonics) یا انجماد بدن انسان برای بازگشت در آینده، تا مدل سازی مغز و شبیه سازی کامل فکر، کوشش ها برای تمدید حیات و شاید حتی جاودانگی به طور مداوم در حال توسعه است. یکی از تازهترین ایده ها که به شدت توجه دانشمندان را به خود جلب نموده، دیجیتالی کردن کانکتوم (Connectome) یا شبکه عصبی مغز است.

ایده کانکتوم؛ کلید جاودانگی دیجیتال

کانکتوم به مجموعه ای از اتصالات میان نورون های مغز هر فرد گفته می گردد که تمامی خاطرات، شخصیت و ویژگی های منحصربه فرد او را در خود ذخیره می نماید. این مفهوم که شباهت زیادی به ژنوم دارد، اولین بار به وسیله سباستین سئونگ (Sebastian Seung) در سال 2010 مطرح شد. او در یک سخنرانی تد با عنوان من کانکتوم خودم هستم، شرح داد که شبکه عصبی مغز هر انسان مانند اثر انگشت، منحصر به فرد است و در واقع هویت ما را شکل می دهد.

از آن موقع تا به امروز، پژوهش های گسترده ای برای نقشه برداری کانکتوم شروع شده است. اگرچه تا به امروز تنها کانکتوم لارو مگس میوه به طور کامل نقشه برداری شده، اما فناوری های تازه امیدواری هایی برای نقشه برداری از مغز انسان ایجاد نموده اند.

چگونه کانکتوم می تواند مرگ را به تعویق بیندازد؟

دکتر آریل زلزْنیکوف-جانستون (Ariel Zeleznikow-Johnston)، متخصص علوم اعصاب، در کتاب خود با عنوان آینده شما را دوست دارد: چگونه و چرا باید مرگ را لغو کنیم، به آنالیز این ایده پرداخته است. او معتقد است که دیجیتالی کردن کانکتوم می تواند کلیدی برای حفظ فکر انسان و حتی بازگرداندن آن در آینده باشد. این ایده بر اساس توانایی فناوری برای ذخیره و شبیه سازی اطلاعات مغز فرد پس از مرگ راسخ است.

برای مثال، اگر بتوان مغز فردی را تا 36 ساعت پس از مرگ قلبی به طور دقیق آنالیز و کانکتوم او را استخراج کرد، این اطلاعات می تواند در آینده برای بازسازی فکر او مورد استفاده قرار گیرد. این بازسازی ممکن است در قالب شبیه سازی دیجیتالی یا حتی انتقال فکر به بدن های مصنوعی صورت گیرد.

مرگ اطلاعاتی؛ تعریف تازهی از خاتمه زندگی

یکی از مفاهیم کلیدی در این بحث، مرگ اطلاعاتی (Information-theoretic death) است. این تعریف تازه، مرگ را زمانی می داند که اطلاعات مغز (کانکتوم) به حدی تخریب شده باشد که دیگر امکان بازسازی آن وجود نداشته باشد. به این ترتیب، اگر فناوری بتواند کانکتوم فردی را حفظ یا بازیابی کند، حتی پس از مرگ فیزیکی او، شاید بتوان گفت که آن فرد همچنان زنده است.

این مفهوم شباهت هایی با تکنولوژی های فعلی مانند دستگاه های تنفسی مصنوعی دارد که می توانند عملکرد بدن را حتی در شرایط بحرانی حفظ نمایند. بنابراین، بازگرداندن فکر به وسیله کانکتوم می تواند گامی طبیعی در تکامل پزشکی باشد.

نقشه برداری کانکتوم؛ چالشی بزرگ

نقشه برداری کانکتوم انسانی یکی از بزرگ ترین چالش های علمی قرن بیست ویکم است. مغز انسان شامل میلیاردها نورون و تریلیون ها سیناپس است که با یکدیگر شبکه ای پیچیده تشکیل می دهند. برای نقشه برداری کامل این شبکه، به فناوری های تصویربرداری بسیار دقیق و هوش مصنوعی پیشرفته احتیاج است. پژوهشگران در حال حاضر با برش های بسیار نازک از مغز، تصاویر دقیقی تهیه می نمایند و سپس با یاری الگوریتم های پیشرفته، این تصاویر را به هم متصل می نمایند.

آیا جاودانگی دیجیتال ممکن است؟

پژوهش های صورت گرفته نشان می دهند که شبیه سازی کامل مغز (Whole Brain Emulation) می تواند در آینده امکان پذیر باشد. در این روش، کانکتوم انسان به صورت دیجیتالی ذخیره می گردد و سپس در محیطی مجازی یا حتی در بدنی مصنوعی بازسازی می گردد. اگرچه این ایده همچنان در مراحل اولیه قرار گرفته است، اما پیشرفت فناوری های مرتبط با هوش مصنوعی و مدل سازی عصبی، احتمال تحقق آن را افزایش می دهد.

چالش های اخلاقی و اجتماعی

جاودانگی دیجیتال نه تنها از نظر علمی بلکه از نظر اخلاقی نیز چالش برانگیز است. آیا بازسازی فکر فردی که به طور فیزیکی مرده است، همان فرد خواهد بود؟ این فناوری چگونه می تواند بر هویت، حریم خصوصی و حقوق افراد تأثیر بگذارد؟ علاوه بر این، مسائلی مانند سوءاستفاده از اطلاعات فکری و نابرابری در دسترسی به این فناوری نیز مطرح هستند.

آینده بشر در دنیای دیجیتال

دیجیتالی کردن کانکتوم ممکن است به طور کامل مفهوم مرگ و زندگی را تغییر دهد. این فناوری می تواند به ما اجازه دهد که خاطرات، شخصیت و حتی وجود خود را برای همواره حفظ کنیم. با این حال، مسیر رسیدن به این هدف پر از چالش های علمی و اخلاقی است. آیا بشر می تواند با این فناوری به رویای جاودانگی دست یابد، یا اینکه مرگ همچنان بخشی اجتناب ناپذیر از حیات باقی خواهد ماند؟